Rond de jaarwisseling begon Project Bokkenrijders in aanloop van Bokkenrijdersdag 2025 aan haar (eerste) jaarlijkse Bokkenrijdersonderzoek. Hiervoor werd op verschillende online platforms een enquête opengezet waar iedereen aan mee kon doen; zowel mensen die bekend waren met de Bokkenrijders, als mensen die er nog zelden tot nooit over gehoord hadden. In totaal kregen wij van 66 mensen een reactie! Deze antwoorden zijn als ruwe data te vinden onderaan deze blog, maar voor ieders gemak hebben wij het ook nog even uitgewerkt. 

Afbeelding niet gerelateerd aan de Bokkenrijders: Martelingen door de Inquisitie, Caspar Jacobsz. Philips, naar Bernard Picart, 1752 - 1789, ontleend aan Rijksstudio - Rijksmuseum

Het is vandaag 15 oktober. In 2022 een doodgewone dag, maar precies 251 jaar geleden was dit in Herzogenrath een tragisch moment. Het is dinsdag 15 oktober 1771, ongeveer een jaar nadat er bij een boer uit Ubach een paard uit de stal is gestolen. Die diefstal leidde tot een arrestatie, en toen nog een arrestatie, en opeens was er een enorm massaproces aan de gang in de omgeving van Herzogenrath. Vanaf januari 1771 werden er tientallen mensen uit Ubach, Merkstein en Herzogenrath gearresteerd en opgesloten in Burg Rode. Daar was al maandenlang regelmatig het geschreeuw te horen van verdachten die onder tortuur werden verhoord. Buiten de poorten van het kasteel stonden familieleden en geliefden die hoopten een glimp op te vangen van hun dierbaren. Gezinnen werden verscheurd, vrienden verdwenen, gevlucht uit angst gearresteerd te worden.

Wie of wat waren de Bokkenrijders? 

Ik denk dat er binnen de groep mensen die geïnteresseerd zijn in de Bokkenrijders, er maar weinig zijn die Joseph Kirchhoffs niet kennen. Sinds zijn proces in 1771-1772 is hij uitgegroeid tot wellicht wel dé bekendste Bokkenrijder. Er zijn weinig vervolgden zo geromantiseerd als hij. In de meeste bekende Bokkenrijdersromans wordt hij minstens één keer benoemd, en een van de bekendste Bokkenrijdersboeken(serie) gaat over hem.

Het is nu pakweg 10 jaar geleden dat ik voor het eerst van de Bokkenrijders hoorde. Sinds die dag ben ik over hen gaan lezen én schrijven, niet alleen door dit soort blogs, of wikipediapagina's, maar ook door verhalen. In die 10 jaar is de 'schok' van de processen afgezwakt, de veroordeelden en vervolgden werden karakters, maar ook mensen die voor mij bijna tot leven kwamen.